Alarmujące dane - lekarze wciąż zbyt często przepisują antybiotyki

7.10.2013

Antybiotyki są wciąż nadużywane i często stosowane w sytuacjach, w których nie przynoszą żadnych korzyści dla pacjentów.

Wyniki dwóch najnowszych badań są niepokojące.

Lekarze wciąż przepisują antybiotyki w przypadku zapalenia oskrzeli, pomimo braku uzasadnienia i dowodów przemawiających za słusznością takiej decyzji oraz o 6 razy więcej antybiotyków niż powinni w dolegliwościach związanych z bólem gardła.

Okazuje się, że w ostatnich latach, antybiotyk był przepisywany u 60% pacjentów, którzy zgłosili się z powodu dolegliwości związanych z bólem gardła, podczas gdy rzeczywiście lek taki powinno otrzymać zaledwie 10% z nich.

Jeszcze bardziej niepokojące zjawisko obserwowano w zapaleniu oskrzeli, w którym to wskazaniu antybiotyki były przepisywane u aż 73% pacjentów, natomiast żaden z nich nie powinien takiego leku otrzymać.

Nie tylko nadużywanie antybiotykoterapii budzi niepokój, ale także niewłaściwy wybór antybiotyku w określonym wskazaniu.

Jak się okazuje lekarze coraz częściej sięgają po nowe antybiotyki. W efekcie wzrasta na nie ryzyko rozwoju oporności bakterii, podczas gdy wciąż nie są one jeszcze oporne na penicyliny – starsze antybiotyki. Stwarza to poważne ryzyko dla przyszłości farmakoterapii zakażeń bakteryjnych.

Z powodu bólu gardła zaledwie 9% pacjentów otrzymało receptę na penicyliny, tymczasem przepisywanie azytromycyny w ostatnich latach wzrosło z 5% do 15%.

Jedynym pozytywnym aspektem tych mało optymistycznych prognoz, jest fakt, iż jak przekonują badacze, liczba wizyt lekarskich pacjentów w roku 2010 z powodu bólu gardła spadła w stosunku do roku 1997.

Można więc przypuszczać, że pacjenci są bardziej świadomi, iż ostry ból gardła nie wymaga interwencji lekarskiej.

Niestety wzrosła liczba konsultacji z powodu ostrego zapalenia oskrzeli, w przypadku którego naturalne jest występowanie objawów chorobowych – ostrego kaszlu, utrzymującego się nawet do 3 tygodni. Pacjenci zwykle udają się do specjalisty już po 5-8 dniach dyskomfortu.


Jakie są argumenty lekarzy, którzy przeważnie doskonale zdają sobie sprawę, że nie istnieją dowody przemawiające za słusznością zastosowania antybiotykoterapii w wyżej opisanych wskazaniach?

Głównym argumentem jest domaganie się przez pacjenta antybiotyku. Lekarz często zwyczajnie nie potrafi asertywnie podjąć decyzji o jego nieprzepisaniu, gdyż mogłoby się to wiązać z brakiem satysfakcji pacjenta z leczenia, czy nawet poczucia „bycia ignorowanym” przez swojego lekarza.

Według danych uzyskanych z Centrum Kontroli i Prewencji Chorób, każdego roku około 25 000 pacjentów umiera z powodu zakażeń wywołanych bakteriami opornymi na antybiotyki, a około 2 milionów jest nimi zakażonych. To rezultat nadużywania tych leków.

Przypominamy, że antybiotykoterapia stosowana w infekcjach wirusowych nie tylko jest nieskuteczna, ale także naraża pacjenta na wystąpienie zakażeń pasożytniczych oraz działań niepożądanych takich jak min.:

zmniejszenie liczby neutrocytów,

uszkodzenia słuchu,

zaburzenia ze strony układu nerwowego takie jak: zawroty głowy, parestezje, bezsenność, drgawki,

niebezpieczne dla życia zaburzenia ze strony układu immunologicznego takie jak: wystąpienie reakcji anafilaktycznej.


Osobny i często bagatelizowany problem stanowi przedwczesne zakończenie stosowania antybiotyku, które również zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia oporności bakteryjnej, a w konsekwencji poważnych infekcji groźnymi szczepami bakteryjnymi.

Źródło: M.L.Barnett,J.A. Linder,Antibiotic Prescribing to Adults With Sore Throat in the United States, 1997-2010.AMA Intern Med. 2013

Autor: Daria Schetz 07.10.2013 r.

Zachęcamy Państwa do wzięcia udziału w naszej krótkiej ankiecie, w celu wyrażenia swojej opinii na temat zjawiska nadużywania antybiotyków w Polsce. Ankieta